In juli 1979 bracht de bij Koninklijk Besluit ingestelde ‘Gemengde Commissie van Deskundigen’ het meest complete en ambitieuze rapport uit dat ooit is gemaakt voor de eilanden van de Caribische delen van het Koninkrijk: ‘Aanzet tot een integraal beleidskader voor de Nederlandse Antillen in de jaren tachtig’. De commissie kreeg als taak om een raamwerk op te stellen voor de ontwikkeling op lange termijn op economisch, financieel, sociaal en cultureel terrein, alsmede een uitwerking daarvan. Dit werd opgesteld ten behoeve van een planmatige voorbereiding van de onafhankelijkheid van de Nederlandse Antillen.

0-meting

Bij de 0-meting was vastgesteld dat “de economische en financiële toestand zorgelijk waren, dat de publieke sector werd gekenmerkt door een ondoelmatig beheer, door een deels improductief ambtenarenapparaat en door een kritieke financiële situatie”. Verder was er sprake van een te grote ongelijke inkomensverdeling. De Commissie stelt op grond daarvan vast “dat het overheidsbeheer, -apparaat en de -financiën op orde moeten worden gesteld”. Daartoe geeft hij 57 aanbevelingen.

Wishful thinking

Voor wie langer in Aruba (en/of de andere eilanden van de voormalige Nederlandse Antillen) woont, weet dat in de meer dan 40 jaar die daarop volgden, praktisch niets van die aanbevelingen door de opeenvolgende regeringen is opgepakt, laat staan uitgevoerd. Ook niet van de aanbevelingen uit tientallen eveneens goedbedoelde rapporten die daarna het levenslicht zagen. Het leek er sterk op dat ‘de politiek’ ervan uitging dat het negeren van problemen vanzelf tot oplossingen zou leiden en dat volgende rapporten dat zouden aantonen. Als enig resultaat liepen de problemen verder uit de hand.

COHO & Repositioning our sails

Voor wie de moeite neemt om het door Nederland opgestelde ‘landenpakket’ en het door Aruba vervaardigde ‘Repositioning our sails’ te lezen, komt er gauw achter dat op alle genoemde gebieden inderdaad nog precies dezelfde problemen spelen. Voor jongere deelnemers aan de verschillende commissies voor ‘Repositioning our sails’ was het opvallend dat allerlei aanbevelingen die zij zelf voor wilden stellen ter verbetering, al jaren en soms zelfs decennia geleden waren aangedragen.

Opzet

Met al deze feiten op een rij is het eenvoudig om DE (enige!) reden voor dit grootschalig falen aan te wijzen. De politieke partijen die achtereenvolgens verantwoordelijk waren voor het landsbestuur en de controle daarop hebben in alle opzichten schromelijk gefaald! Het is dubieus of hier slechts sprake was van onwetendheid en/of amateurisme. Het kan namelijk bijna niet anders dan dat opzettelijk (praktisch) alle beleidsvoorstellen ten behoeve van een gezonde ontwikkeling van de gemeenschap werden genegeerd. Zo bleef er veel meer tijd, energie en geld over om gericht te werken aan het eigen en/of partijbelang.

Hoop

Met een dergelijk lange en praktisch ononderbroken geschiedenis van falend bestuur en toezicht door exponenten van de grootste (en ook kleinere!) politieke partijen is het maar zeer de vraag of ‘de politiek’ dit keer wèl de aanbevelingen uitvoert. Daar bestaat nu echter gerechtigde hoop op en wel vanwege de Covid-pandemie. Die heeft er voor gezorgd dat de voorheen toch al penibele financiële situatie van Aruba totaal onhoudbaar werd.  Langer functioneren van overheidsdiensten en commerciële bedrijven was/is voorlopig alleen mogelijk door uitgebreide Nederlandse bijstand. Weliswaar tegen strakke voorwaarden. In grote lijnen zijn deze echter niet veel meer dan de aanbevelingen waarvan de meeste jaarlijks tevergeefs worden herhaald door onze eigen instanties.  De afspraak met Nederland dat volgende tranches met financiële bijstand pas worden overgemaakt NADAT aanbevelingen/voorwaarden achtereenvolgens zijn/worden geconcretiseerd, geeft gegronde hoop op reële verbetering.

Kern

Al met al staat Aruba voor een bijzonder ambitieus hervormingstraject. De vraag is of de politieke partijen die verantwoordelijk zijn voor het zo lang in stand houden van een tekortschietende situatie (hetzij opzettelijk of door onwetendheid en amateurisme) nòg langer bestuursverantwoordelijkheid mogen dragen. Dat vertrouwen verdienen zij in geen enkel opzicht! Niet voor niets staat er dan ook in het overheidsdocument ‘Repositioning our sails’ de oproep om ‘het politiek systeem’ te innoveren in gezamenlijk overleg met politieke partijen en de burgergemeenschap (p. 41 #12). Ook om een intensieve campagne te voeren om burgers bewust te maken van de negatieve gevolgen van patronagepolitiek. Als daar als eerste concreet inhoud aan wordt gegeven, dan wordt het grootste probleem van Aruba (en de andere eilanden) in de kern aangepakt en is er inderdaad gerechtigde hoop op een betere toekomst.