In 1993, ondertekenden Aruba en Nederland het ‘Protocol 1993’. Een van de afspraken daarin was dat Aruba de Wet Financiering Politieke Partijen’ zou invoeren. Het heeft Aruba 27 jaar gekost om die afspraak na te komen! In de tweede week van september 2020 werd de Landsverordening Financiering Politieke Partijen eindelijk door het Arubaanse parlement besproken en unaniem goedgekeurd.

Historisch

Terecht bejubelde de premier deze historische stap. Die moet leiden tot transparantie in de ontvangsten en uitgaven van campagnegelden voor politieke partijen en individuele politici. Het moet hierdoor niet meer voor kunnen komen dat onderwereldfiguren zoveel geld schenken aan ‘de politiek’ dat die naar hun pijpen moet dansen. De wetenschap vooraf dat een belangrijke Venezolaanse crimineel de leider van de huidige oppositiepartij een groot bedrag had ‘geschonken’, had dan mogelijk voor minder acceptatie en vertrouwen gezorgd in de gemeenschap ten aanzien van het Citgo-project.

Referendum

Maar er zijn meer heuglijke ontwikkelingen. In een recente persconferentie verraste de premier de gemeenschap met haar suggestie dat “het niet uitgesloten moet worden dat er alsnog een referendum komt over de vraag of Aruba wel of niet akkoord moet gaan met de voorwaarden die Nederland stelt aan financiële hulp”. Daarmee geeft zij blijk van een grote mate aan realiteitszin. Haar aanvankelijke schijnbare bereidheid om ‘het akkoord’ met Nederland te ondertekenen werd in de weken en maanden daarna op felle wijze bestreden door diegenen in haar eigen partij en daarbuiten, die inbreuken op HUN ‘autonomie’ ten koste van alles willen voorkomen. Het is daarom een grote stap voorwaarts indien de Arubaanse samenleving middels een referendum of beter geschikt ‘instrument’ inderdaad concreet betrokken wordt bij de uiteindelijke beslissing die van groot belang is voor haar voortbestaan. In de praktijk is namelijk allang gebleken dat de belangen van ‘de politiek’ en die van ‘de gemeenschap’ grotendeels uiteen lopen.

Koerswijziging

Transparantie en participatie moeten echter niet beperkt blijven tot de genoemde thema’s. De traditionele schijndemocratie waarbij politieke partijen, eenmaal aan de macht, al hun daden legitimeerden door te verwijzen naar het kiesresultaat, heeft afgedaan. De intentie om een belangrijke beslissing die gevolgen heeft voor de hele gemeenschap voor te leggen aan de bevolking, betekent een radicale koerswijziging. Dit maakt een eind aan de gewoonte om belangrijke beslissingen in politieke achterkamertjes te bekokstoven met diegenen die daar grote (financiële) belangen bij hebben.

Nieuwe economische pijler

Dit geldt zeker ook voor ‘de nieuwe economische pijler’ die Aruba minder afhankelijk moet maken van de toeristenindustrie. Volgens de premier hebben de nodige investeerders belangstelling getoond sinds de openstelling van het enorme raffinageterrein voor aanbiedingen. Zowel voor voortzetting van de olieraffinage als voor volledig andersoortige ondernemingen. Maar…met uitzondering van een klein groepje experts die uit de ‘vele’ mogelijkheden de meest realistische en betrouwbare moet kiezen met de meeste perspectieven voor Aruba, heeft verder niemand enig idee. De bevolking kan dus slechts hopen dat er niet nogmaals dezelfde ‘fout’ wordt gemaakt als indertijd met Citgo, die een nieuwe ontwikkeling van San Nicolaas èn Aruba jarenlang in de kiem smoorde.

Gezamenlijke besluitvorming

Het is daarom van groot belang dat de regering de gemeenschap na de eerste selectie actief betrekt in de uiteindelijke beslissing. Gaan wij bijvoorbeeld door met de olie-industrie die niet alleen sterk vervuilend is maar ook op wereldniveau op zijn retour is? Of kiezen wij voor nieuwe technologieën die meervoudig positieve effecten kunnen hebben voor Aruba? Zowel werkgevers- en werknemersorganisaties als betrokken NGO’s en andere ‘betrokkenen’ moeten inzage krijgen in de mogelijkheden èn gevaren van elk alternatief en concreet deelnemen aan de uiteindelijke besluitvorming. Dit vermindert ook de kans op het nemen van een beslissing op grond van smeergeld/finder’s fee dat blijkbaar zo vaak de overhand had in de partijpolitieke besluitvorming. Indien de regering geloofwaardig wil overkomen en meer dan alleen maar lippendienst wil verlenen aan transparantie en participatie, dan betrekt hij de genoemde belangrijke sociale partners zonder dralen bij het ‘nader onderzoek’ en zo mogelijk ook de bevolking van Aruba bij deze belangrijke keuze voor haar toekomst. Daartoe is niet zozeer het referendum, maar veeleer het ‘burgerpanel’ momenteel het meest aangewezen instrument.