Uit het rapport ‘Naar deugdelijk openbaar financieel beheer in Aruba’ van Stichting Deugdelijk Bestuur Aruba (SDBA) blijkt dat het Arubaans overheidsbestuur de wettelijk verplichte jaarrekening (audit) de afgelopen 55 jaar (!) nog nooit naar behoren heeft ingediend. Pas onder zware druk van de CAft werd onlangs voor het eerst bijtijds een (niet-goedgekeurde!) jaarrekening ingeleverd. Behalve dat nooit aan het wettelijk voorschrift werd voldaan om de goedgekeurde jaarrekening uiterlijk 3 maanden na afloop van het jaar aan de Staten aan te bieden (normaal: 5-10 jaar te laat!), werd (decennia)lang aan (bijna) geen enkele voorschrift van de Comptabiliteitsverordening voldaan. Het was daardoor onmogelijk inzicht te krijgen in rekeningen. De Algemene Rekenkamer (ARA) stelde in praktisch al haar rapporten “dat de geconstateerde tekortkomingen voor een zeer groot deel te wijten zijn aan een gebrekkige en slecht functionerende administratie, een tekortschietende administratieve organisatie en het nagenoeg ontbreken van interne controle. Op grond hiervan is de ARA van mening dat ten aanzien van de administratie sprake is van een zeer zorgwekkende situatie. Aan de meest elementaire begrippen van administreren werd niet voldaan”.
De jaarlijkse pogingen van de ARA vanaf 1987 om concrete verbeterplannen te doen implementeren werden voortdurend genegeerd. Ondanks toezeggingen van verschillende ministers van financiën dat de situatie verbeterd zou worden, werden pas in 2015 (!) de meeste van deze toezeggingen concreet aangepakt. Dit gebeurde uitsluitend vanwege de sterke druk van de CAft. Deze was ingesteld na de aanwijzing door het Koninkrijk in 2014 nadat duidelijk was dat de groeiende schuldenlast en renteverplichtingen van Aruba hadden geleid tot onhoudbare overheidsfinanciën.
Volgens onderzoeken van de ARA kwam de deficiënte financiële administratie die het financieel beheer van het Land Aruba zo kenmerkte, ook in praktisch elke individuele Dienst voor. Aangezien er slechts op beperkte schaal onderzoek plaats vond/vindt door de Centrale Accountantsdienst en de ARA, is het onvermijdelijk dat de Arubaanse gemeenschap hierdoor veel geld verloor en nog steeds (!) verliest.
Volgens de ARA was de financiële administratie over 1989 zo slecht dat zij totaal geen inzicht gaf in de financiële situatie van het Land. Meer dan 10 jaar later stelt de ARA dat “de gevolgen van het langdurig negeren van deze problemen nu zichtbaar zijn, getuige de (omvangrijke) fraudes en onregelmatigheden die thans aan het licht komen”. Dit kwam duidelijk tot uiting in het vonnis met betrekking tot de toenmalige premier van Aruba in de zaak Fondo Desaroyo Nobo San Nicolaas (FDNSN). Er werd vrijspraak verleend, mede omdat eventuele onrechtmatigheden niet bewezen konden worden door de enorme administratieve chaos. Ook de aanmerkelijke strafvermindering van de hoofdverdachte in de zaak van het Landslaboratorium waar Afl. 10 miljoen florin ‘verdween’ was het gevolg van een totaal ontbrekende effectieve controle en het niet reageren op duidelijke signalen door meer verantwoordelijken. Meer recent speelde de ‘miljoenmalversatie’ bij Directie Onderwijs. Door de systematisch volgehouden onderbezetting bij de controlerende instanties is echter onbekend hoe omvangrijk dit fenomeen is en dus hoeveel schade Aruba jaarlijks oploopt.
Uiteindelijk zijn ministers verantwoordelijk voor de goede gang van zaken in hun departementen. Daar schortte gedurende 30 jaar het nodige aan. De Staten zouden hier uitkomst moeten bieden, maar ook hier is controle vanouds een leeg begrip. Zo hebben de Staten zelf nooit uitvoering gegeven aan alle jaarlijkse pogingen van de RvA en de ARA om meer inhoud te geven aan haar budgetrecht. Integendeel, de Staten laten zich jaarlijks voor het karretje spannen van hun regering door ruim achteraf de onrechtmatige uitgaven met terugwerkende kracht klakkeloos goed te keuren. Daarmee stemmen ze feitelijk in met de uitholling van hun budgetrecht. Daarnaast werden belangrijke onderzoeksrapporten van de ARA niet door de Staten behandeld en lieten/laten ze structureel na ministers ter verantwoording te roepen. Zelfs de veelzeggende vonnissen in de rechtszaken FDNSN en het Landslaboratorium leidden bij haar niet tot enige actie om de kwaliteit van het financieel beheer te doen verbeteren
In de zaak van het hotel gaat het volgens de ‘Aruba Today’ mogelijk om malversaties van minimaal tienduizenden dollars in 1 jaar op een totale begroting van slechts enkele miljoenen. Dat zou echter een schijntje kunnen blijken te zijn vergeleken met wat de mogelijke malversaties door een heel leger profiteurs gedurende 30 jaar op een gemiddelde jaarlijkse begroting van omstreeks Afl. 1 miljard de Arubaanse samenleving hebben gekost…