Lange tijd liep een sportieve vriend op dezelfde stevige wandelschoenen. Ze pasten hem prima, waren geschikt voor elk terrein, beschermden zijn enkels en de zolen weerstonden elk scherp voorwerp. Maar met de tijd werden de schoenen stijver en liepen ze steeds ongemakkelijker. De zolen werden zo dun dat hij elk steentje en stekel voelde. Maar pas toen hij er niet meer om heen kon dat ze hem meer schade berokkenden dan gerief, besloot hij met pijn in zijn hart om daar afscheid van te nemen en over te gaan op een nieuw paar. Die voldeden beter aan zijn wensen.

Alternatief

Natuurlijk geldt dit niet alleen voor schoenen. Voor zoveel andere zaken gebeurt het dat als het na intensief gebruik niet (meer) naar behoren functioneert en er mogelijk betere alternatieven zijn, dat het dan -hoe emotioneel moeilijk ook- verstandiger is op iets nieuws over te gaan. Dat geldt voor kleren, auto’s, het onderwijssysteem en bijvoorbeeld ook politieke partijen. Wanneer na vele jaren uitproberen duidelijk is gebleken dat die niet (meer) naar behoren functioneren en veeleer grote schade (hebben) berokken(d)en aan de gemeenschap, dan wordt het hoog tijd naar een alternatief uit te kijken.

Algemeen beeld

Vanaf het begin van de jaren ’90 van de vorige eeuw hebben met name de twee grootste politieke partijen die afwisselend verantwoordelijk waren voor het bestuur van Aruba, op een dusdanige wijze politiek bedreven, c.q. bestuur gevoerd dat de normen van deugdelijk bestuur structureel geweld werden aangedaan. Het ging daarbij onder meer om de volgende karakteristieken:

  1. Structurele overtreding van wetten (bijv. Staatsregeling, Comptabiliteit Verordening)
  2. Structureel negeren van criteria van deugdelijk bestuur, zoals transparantie, een behoorlijk financieel beheer/beleid en het afleggen van verantwoording (d.m.v. Jaarrekening!)
  3. Structureel negeren van waarschuwingen/aanbevelingen (bijv. van RvA, ARA, SER, KvK, CBA, IMF)
  4. Structureel negeren van financiële gevolgen van beleid (torenhoge schuld en renteverplichtingen)
  5. Structurele marginalisatie van het waarborgsysteem (‘checks & balances’)
  6. Structurele onverschilligheid t.a.v. maatschappelijk welzijn (niet voldoen aan sociale ‘zorgplicht’)
  7. Structurele fixatie op eigen en familie/partijbelang
  8. Structurele kritiekloze parlementaire goedkeuring voor gevoerd (wan)beleid

Gevolgen

Met deze kenmerken (waar beide grote partijen zich -in meer of mindere mate- schuldig aan maakten), al dan niet in combinatie met integriteitsschendingen (met als gevolg strafrechtelijke vervolging), werd de democratische rechtsstaat structureel geweld aan gedaan evenals de (financiële) houdbaarheid van de autonomie. Feitelijk was er op beide gebieden sprake van systematische ondermijning.

Op grond van het voorgaande kan gesteld worden dat die politieke partijen op grote schaal machtsmisbruik hebben toegepast met als gevolg: de onnodige/onrechtmatige benoeming van overheidspersoneel; het schijnbaar opzettelijk weinig tot niet implementeren van effectieve kostenbesparende technologie voor verbetering van overheidsprocessen; de dubieuze wijze waarop er met kostbare overheidsprojecten werd omgegaan (inclusief deficiënte aanbestedingen en het structureel gebrek aan onderhoud!); de verwaarlozing van de (sociale) zorgplicht van de overheid, dit alles met ernstige financiële en sociaal-economische gevolgen voor het Land. De gemeenschap is met deze onrechtmatige daden groot onrecht aangedaan.

Bestuurservaring of ‘stagiaires’?

Toch wordt er tijdens de huidige verkiezingscampagne door ‘de traditionalisten’ vooral gewezen op ‘hun bestuurservaring’. Volgens hen zouden de nieuwe partijen met ‘onervaren politici’ bij bestuursverantwoordelijkheid eerst nog een leerperiode moeten ondergaan. Het moet echter duidelijk zijn dat de beschikbare bestuurservaring binnen de oude garde, die immers heeft geleid tot een bankroet Aruba met op veel terreinen grote tekortkomingen, geen acceptabele optie is. Het is daarom meer op zijn plaats om ‘stagiaires’ aan te stellen die schoon schip maken en daadwerkelijk uitvoering geven aan hervormingen die reeds decennia te laat zijn doordat die steeds zijn tegengehouden door partijen met andere dan gemeenschapsbelangen. Bovendien lijkt het er sterk op dat de ‘stagiaires’ een grotere bereidheid vertonen om te werken aan positieve Koninkrijksrelaties. De ramkoers die lange tijd de relaties binnen het Koninkrijk bepaalde, hoort dan hopelijk tot het verleden.

Burgerlijke verantwoordelijkheid en gemeenschapsparticipatie

Het moet echter ook duidelijk zijn dat niet alleen politici en politieke partijen zelf moeten hervormen, maar ook de burger en de hele gemeenschap. Want het was niet alleen ‘de politiek’ die zich misdroeg. Ook gewone burgers en zakenlieden die onbehoorlijke eisen stellen voor privileges zijn net zo schuldig aan uitspattingen die uiteindelijk bijvoorbeeld kunnen leiden tot corruptie. Vandaar dat er in het Masterplan van de huidige coalitieregering ook wordt gepleit voor een intensieve bewustwordingscampagne om burgers te wijzen op de negatieve gevolgen van politieke patronage. Burgers moeten ook leren dat hun politieke verantwoordelijkheid niet begint en meteen eindigt met het uitbrengen van hun stem. Want ook nieuwe partijen (stagiaires) geven geen enkele garantie dat het niet fout kan gaan. Dat kan alleen grotendeels voorkomen worden door als burger(organisatie) voortdurend alert te blijven op het deugdelijk functioneren van bestuurders en parlementariërs. Dat kan onder meer door de gemeenschap een grotere en voortdurende inbreng te geven bij het algemeen beleid van het Land, onder meer via de instrumenten burgerpanel en referendum.