Aki apenas cinco luna ta asina leu atrobe cu Aruba ta bay urna electoral. E circo di campaña poco poco ta cuminsa core. Bandera di partido ya caba ta ondea riba cas, sticker ta dorna auto. Y naturalmente ta tempo atrobe di promesa. Un coi loco tras di otro. Di baina SVB a scapa bancarota, causá pa e promesa di campaña di AVP pa redobla pensioen. Pero awor cu e menasa ey a desparce un rato, di biaha MEP ta hunga Buchi Popular cu e promesa pa baha edad di pensioen. Di ningun manera ta splica con la paga esey.

Mescos ta conta pa e ley di financiamento di partido politico. Aruba ta e unico pais den Reino cu no a intoduci e ley, a pesar di promesa regular desde 1993 di e dos partidonan politico grandi. Pesey ta keda completamente scondi cuanto fondo e partidonan politico ta ricibi pa nan campaña electoral, ken ta e sponsornan y cuanto nan a contribui. Poco biaha sa duna contribushon di campaña directamente na partido. Mas bien nan ta yega nan destino pa medio di fundashon cu no ta transparente tocante nan asuntonan financiero. Dor di nenga di introduci e ley concretamente, e partidonan politico por sconde ‘legalmente’ nan asuntonan financiero. Esey ta suficiente motibo pa duda e integridad di esnan concerni: ta promove conflicto di interes y corupshon, specialmente den cuadro di campaña cu ta costa miyones. E hecho cu na varios pais den nos propio region y den resto di mundo yen di caso di corupshon ta sali na cla pa motibo di financiamento di campaña ilegal, aparentemente ta insuficiente motibo pa nos politiconan mes pone un fin n’esaki.

Y con ta para cu asunto di ombudsman? Mientrastanto a pasa 15 aña cu a anuncia esaki cu hopi fanfaria. Pero den esaki tambe Aruba ta briya den Reino como e unico partner cu no a introduci e areglonan legal necesario. Ni sikiera cu ta trata di algo cu tur partido politico a acorda unanimamente. Por ta cu ningun politico ta interesa di tin un funcshonario critico cu di berdad ta investiga concretamente keho di comunidad tocante funcshonamento di gobierno?

Pero comunidad no mester teme tanto e tipo di promesanan expresa concretamente aki. Hopi mes serio ta e ‘promesanan’ cu tur politico ta mantene den un silencio hermetico. Por ehempel tocante e medidanan cu mester tuma pa sali como pais for di e problemanan cu politica mes a hinca nos aden. Ningun hende ta papia tocante esey. Pasobra por ehempel kico lo pasa cu nombrashon di amigo politico den e aparato gubernamental cu te ainda ta tuma luga y cu ta sigui deteriora e situashon financiero di Aruba mas ainda? Ningun partido ta indica cu lo pone un fin n’esey pa baha e gastonan di personal. Pasobra…na ki otro manera nan ta haya voto?

Y ken ta papia tocante introducshon di e sistema nobo di impuesto basa riba e sistema indirecto cu ta cobra impuesto na un manera mas honesto y ta haci evashon di impuesto mas dificil? Hasta si esaki no ta na beneficio di e financiadornan di partido? Ken ta bisa publicamente cu nan lo mehora e administrashon financiero den tur departamento pa asina para robo y fraude cu tambe ta perhudica nos pais seriamente?

Y kico di pensa di e politiconan ‘bieu’ cu ta spera di logra exito dor di hinca nan mes den un partido nobo? Por ehempel e politico cu solamente despues di su renuncia como ministro y su iniciativa pa un partido nobo a bin descubri cu minimal mitar di tur coordinador ta di mas? Of cu awor numa ta ripara cu yen di otro fayo na cual e mes a contribui como ministro, posiblemente lo por ta dañino pa Aruba? Y que hubo e ex-ministronan cu a keda acusa seriamente di corupshon di parti di nan contricantenan, pero una bes cu nan a scohe di cambia di partido, di un momento pa otro a ricibi elogio pa e mesun (awor: ex-)contricantenan?

Cuanto tempo mas nos ta permiti politica pa tuma nos haci y pa chercha nos? Nos ta keda dispuesto pa bende nos alma pa promesa falso na esun cu ta dispuesto pa hinca nos mas hundo den debe? Di berdad nos ta distingui nos mes e ora ey di e isla bisiña na unda recientemente a duna sosten masal na e politico cu a sentencia pa motibo di corupshon? Nos ta scohe atrobe pa sigui mantene un sistema den cual mal gobernashon y corupshon por sigui florece? Of nos ta rechasa esey y ta scohe concientemente pa confronta e realidad ey y demostra e curashi pa di berdad solushona e tantisimo problemanan di Aruba?