Basta aña pasa mi yiu homber na Hulanda a bin pasa su vacantie aki na Aruba. Mi a probecha di e ocashon ey pa siñ’e core auto. Pa tur siguridad nos a cuminsa core den cunucu bou di vigilancia di algun cabrito cu a sigui nos cu wowo yen di spanto. Pronto mi a haya suficiente confiansa p’e purba core riba ‘caminda di berdad’. Despues cu el a core algun minut, el a puntra’mi: “Pakico e camindanan aki ta asina malo?”. “Con bo kier men?” e tawata sorprendi: “Acaso bo no ta mira tur e buraconan ni e calidad di e caminda?” Di mes mi tawata sa cu tawatin buraco den caminda y cu hopi caminda ta parce un deken di pida asfalt pega na otro. Pero mi no tawata sa miho: hopi caminda simplemente tabata den un estado deplorabel pero pa hopi decada mi a acepta esey como ‘normal’.

Mi no ta forma ningun excepshon. Hopi di nos sa cu tin mas asunto robes na nos isla, pero tur esey nos (t)a acepta sin mucho problema. Manera turista nos ta goza di solo, lama, beach, biento, e temperatura agradabel, e hendenan amabel y tur e posibilidadnan pa hiba un bida trankil. Y si ya caba bo a biba henter bo bida aki, bo ta ripara e aumento di hende y comercio, pero bo por biba cu nan. Pues, na prome bista Aruba ainda ta ‘cool’. Pero, cada bes mas por ripara buraco y scheur den e imagen ey.

Caminda malo, edificio sin verf y decai, servicio di gobierno lento y ineficiente y un gobierno corupto ta cuadra bon den e imagen hopi biaha romantico cu hende tawatin di isla tropical. Tur esey tawata forma parti di dje. Locual lo ta inaceptabel na pais mas grandi y desaroya, a considera aki mas bien como parti di e ‘cultura’.

Ya pa basta aña Aruba ta purba presenta su mes como e isla mas desaroya den region di Caribe. Pa gran parti e (t)a logra den esey. Den comparashon cu Aruba, mayoria di pais tin un caminda largo pa bay ainda. Riba su mes esey no ta nada straño: refineria di Lago y despues e industria turistico tawata un estimulo grandi pa economia. Esey a trece cierto desaroyo y prosperidad pa poblashon.

Pero awendia e apariencia ta mas fuerte cu e realidad. A pesar cu nos –atrobe den comparashon cu otro isla den nos regio- ainda ta presta razonablemente bon, e pregunta ta si di berdad nos ta haya a calidad di servicio cu nos por spera a base di nos economia y nos contribushon na impuesto. Por ta cu e ora ey nos no lo considera como ‘normal’ cu nos camindanan ta den un estado asina deplorabel. Esnan cu a yega di core riba caminda na Europa sa cu e comparashon cu e camindanan na Aruba ta totalmente for di balance. Mescos ta conta pa e calidad di scol, e eficiencia di servicio di gobierno, e integridad di gobierno/gobernante, e siguridad, etc. Por ehempel, e manera con aki e circo di number di auto ta tuma luga aña aden, aña afo, ta surpasa completamente e fantasia di hopi hende na pais desaroya.

Pero pa nos tur esaki, te cu recien, tawata hopi normal. Nos a permiti cu ta lora nos manera cabrito manso den rij di spiral pa paga number di auto. Varios biaha nos a pasa mitar anochi dilanti DIMAS y su predesesornan pa ta sigur cu nos lo haya un turno. Nos a core di loket pa loket den varios edificio pa cumpli cu e tantisimo rekesitonan pa cuminsa un negoshi y nos a permiti cu ta despacha nos atrobe cu otro excusa pasobra e papelnan necesario atrobe no a keda cla despues di varios siman di retraso. Ademas nos a participa den e bululu di elecshon pa vota contra e partido cu a comete desaster y pa duna ‘e otro’ un chens atrobe. Pasobra mas pio e no por a bira. Pero den esey tambe nos a keda ekiboca. Y mayoria di biaha nos a acepta y a pensa: “OK, asina cos ta bay kinan. E no ta cambia toch”.

Pero esey tambe ta e pregunta. Nos mester sigui pretende cu e manera aki simplemente ta e norma y cu nos mester acepta sin mas locual ta ofrece nos? Of poco poco nos por exigi mas y demanda ‘calidad pa nos placa’? Nos mester ta simplemente agradeci pa locual gobierno ta ofrece nos of nos por ta critico tambe pa cu esey, specialmente si resulta cu tin basta fayo den e maneho y su ehecushon di parti di gobierno mes. Nos mester sigui considera e patronahe politico y e caos administrativo cu a causa asina hopi daño na nos isla como un caracteristica inevitabel di gobernante incompetente y/of corupto? Of por fin nos mester duna tur locual nos a siña acepta como consecuencia di e patronahe politico y e mal maneho financiero como ‘normal’, e luga real, esta cu nos ‘normal’ en realidad ta hopi abnormal? Tanten cu nos keda considera lo abnormal como ‘normal’ y nos ta keda satisfecho cu esey sin busca ningun cambio , por lo pronto no lo tin ningun tipo di mehorashon. E ora ey nos mes ta scohe concientemente pa nos comunidad sigui deteriora.

.