Segun teoria, democracia ta un forma di gobernashon na unda (un representashon di) pueblo tin e poder maximo y ta eherce un influencia predominante riba maneho di gobierno. Esey tawata e ideal di hopi pueblo despues di hopi siglo di ‘gobernashon’ (dictadura) pa rey, emperador, papa of otro tipo di despota. Nan tawatin e derecho exclusivo riba decishon importante y asta riba (calidad di) bida di nan subditonan. Despues di hopi aña di lucha violento, pueblo di Europa occidental, Mericano, Ruso, Chino, Africano y otronan a logra locual nan a bringa asina duro p’e: gobernashon di y pa pueblo. Esey no por a faya!

Pero masha pronto caba e ideal a hala un banda pa e realidad amargo. Tanto na pais Africano, na Russia y China, e gobernashon ‘di y pa pueblo’ a trece hopi mas arbitrariedad y persecushon di parti di e clase di gobernante y alabes hopi mas rikeza pa nan. Al cambio, p’e poblashon esaki a trece mas pobreza y un limitashon mas fuerte di nan derecho- y libertadnan. A parce como si fuera e caprichonan di e despotanan di antes a bolbe bek, den un relashon igual na e cantidad di hende cu awor a exigi di carga e responsabilidad di gobernashon. Mientras den tempo antiguo decenas te centenares di hende a bira victima di e caprichonan di e hefe, awor a masacra centenares di miles y asta miyones di hende ‘na interes di e pais’ y sin ningun remordimiento di consenshi. Aparentemente ‘pueblo’ a impone exigencia mas halto na su miembronan.

Asina mes e parti mas grandi di e pueblonan na mundo ta considera democracia un bon manera pa guia e pais. E cantidad di pais cu conoce un gobernashon democratico nunca antes tawata asina halto. Di solamente 12 pais democratico despues di segunda guera mundial, e conteo actualmente a yega te na 117 democracia electoral riba un total di 195 pais. Na mesun momento ta resulta for di investigashon cu e confiansa den parlamento, gobierno y partido politico ta historicamente abou. Ideal y practica di democracia ta parce di ta leu for di otro. E deterioro economico, e violencia y corupshon na hopi pais democratico ta haci cu e exclamo di ‘pueblo’pa lider fuerte ta bira mas intenso.

Manera den tur asunto, e medaya politico tambe conoce su dos bandanan. Mientras tin rechaso fuerte specialmente pa partido politico, ta acusa ciudadano di apatia, individualismo y consumentismo. Esakinan lo a reduci su envolvimiento critico di tal forma cu su confiansa den democracia lo a dal un buelta pa indiferencia. E ta ‘zap’ bay na momento cu ta trata di ‘politica’. Sinembargo, ta trata mas bien di un acusashon cu di realidad, pasobra den practica ta resulta cu e interes politico ta crece mientras e confiansa den politica ta baha. Aparentemente ciudadano ta profundisa cada bes mas den asunto politico y ta yega na conclushon cu tin basta asunto dudoso ta tumando luga den e papa politico.

Di mes esaki ta causa bastante frustrashon. No ta por nada cu e cantidad di hende cu ta vota pa elecshon cada bes ta bira menos. Ademas e cantidad di miembro di partido politico tambe ta bira menos mientras cu e cantidad di votador independiente ta aumenta. Partido por conta cada bes menos riba loyalidad di votador. Politica mes ta enforsa e rumbo aki pasobra como gobierno e ta tribi cada bes menos di ehecuta maneho pa miedo cu e lo ricibi un castigo fuerte den e siguiente elecshon. Ta bin acerca cu hopi gobierno ta man y pia mara na e limitashonnan di debe nashonal, acuerdo internashonal, e huicio di parti di oficina di evaluashon mericano manera Fitch Ratings y Standard & Poor’s y empresa multinashonal.

E limitashon aki di soberania ta haci cu gobierno nashonal no por trata mas na un manera efectivo e retonan grandi di nos tempo manera cambio di clima, crisis di banco, crisis economico, fraude di off shore, migrashon y sobrepopulashon. E incapacidad pa solushona problema structural ta haci cu gobierno y parlamento ta enfoca nan mes mas riba futilidad y consecuentemente ta goberna cada mes mas segun locura di dia. Pa politico ta trata mas bien di gana punto, preferiblemente a base di incidente, pregunta y moshon. Profila a bira mas importante cu goberna. Democracia a perde djente pero a haya mas buya.

Sinembargo, e histeria exagera y transparente aki ta traha negativamente. Pesey politico y ciudadano mester busca conhuntamento forma nobo di gobernashon cu sentido cu por solushona e retonan di awendia efectivamente. P’esaki ta necesario pa reconoce e fracaso di e sistema di gobernashon actual y ta indispensabel pa tin e boluntad y e curashi pa di berdad trece cambio concreto pa solushona e problemanan compleho y structural di nos pais.