Segun Transparency Inernational y The Legatum Prosperity, e 10 paisnan na unda tin menos corupshon den gobernashon (y na unda consecuentemente e calidad di gobernashon ta mas desaroya) ta Dinamarca, Nueva Zelandia, Noruega, Suecia, Singapore, Canada, Hulanda, Luxemburgo, Suiza y Alemania. No ta coincidial cu hustamente nan ta e paisnan di mas prospero na unda e calidad di servicio di gobierno tin un aprecio halto y na unda tambe e ciudadanonan ta mas satisfecho pa cu nan calidad di bida. No ta trata solamente di un economia cu ta produci bon, sino tambe di asunto manera siguridad, libertad personal, oportunidad pa empresa, calidad di gobernashon, educashon y enseñansa y capital social. E ultimo aki ta encera calidad di e relashonnan social entre hende en general, di miembro familiar y di comunidad.

Pais cu concoce un bon gobernashon, ta recupera mas lihe despues di crises, ta experencia crecemento economico mas lihe y nan habitantenan ta sinti nan mes por lo general mas feliz. Na momento cu ta trata di corupshon, tin un efecto negativo riba economia nashonal y e prosperidad personal. Inicitativa particular ta ranca sali mas dificil den caso cu ta trata di funcshonario publico y comerciante corupto. No ta por nada cu e percepshon di corupshon ta bastante mas halto den pais na unda economia no a crece of a crece minimal desde 2008. Asina 88% di habitante di Grecia, España y Italia a expresa cu e sector comercial y gobierno tawata corupto. E percentahe aki tawata 54% pa e otro paisnan Europeo (di EU), Canada y Merca.

Aruba no ta figura (ainda) riba e lista di percepshon di Tranparency International. Asina mes e mesun puntonan di salida ta conta pa nos Pais. Ya caba pa varios aña e crecemento economico ta minimal despues di algun aña limita di crecemento como consecuencia di gasto publico na gran escala cu a debilita e posishon financiero di Aruba severamente. Consecuentemente, e posishon di debe y e obligashonnan di pago di interes lo nifica un limitashon importante pa crecemento economico pa e aña-/decadanan benidero. Automaticamente esaki tin efecto serio pa prosperidad di habitante. Pa hopi aña caba tin duda serio tocante tema manera calidad di enseñansa y e grado di siguridad cu ciudadano ta experencia. Por lo general ta atribui esaki na e calidad di gobernashon.

Na Aruba, patronahe politico riba tereno di maneho di personal, otorgamento di tereno y proyecto ya pa hopi decada caba ta forma un parti integral di politica. Ademas e administrashon financiero tawata hopi deficiente y casi no tawatin esfuerso concreto pa mehorashon. Riba dje regularmente tawatin duda tocante integridad di gobernante y nan partnernan comercial en cuanto otorgamento y realisashon di proyecto (grandi). Den curso di 30 aña tur esaki a percura pa un perdida financiero gigantesco di biyones di florin y pa un acumulashon enorme di debe.

Naturalmente no ta solamente politico cu ta carga tur culpa. E preshon di un (gran?) parti di pueblo votador pa privilegio manera puesto, promoshon, tereno, proyecto, etc. ta resulta di ta mucho grandi pa hopi politico. Ademas e disponibilidad pa gradici nan financiador ta haci e necesidad pa por ehempel cera e tantisimo buraconan den e sistema di impuesto –cu entre otro ta facilita evashon di pago di impuesto- menos urgente. Y ta resulta dificil pa neglisia e oferta pa ‘cooperashon’ di parti di iniciador di proyecto cu por genera probecho financiero, si alabes e por nifica benefico economico pa nos Pais. Sin embargo, ta sumamente reprochable si ta resulta cu hopi di e practicanan aki lo resulta di ta hopi negativo pa nos comunidad, specialmente riba termino largo.

Na e momento aki Aruba mester scohe entre dos alternativa: lo nos sigui riba mesun pia y bringa pa e ultimo puesto (cu ya no ta pagabel mas), promoshon, e ultimo pida tereno pa cas of empresa? Nos lo acepta e ora ey e paro di desaroyo riba tereno social, di siguridad y enseñansa como algo inevitabel? Of nos ta exigi por fin cu lo goberna sin distincshon di persona, cu solamente lo nombra y paga personal a base di necesidad real y merito y cu ‘derecho y ley’ lo determina con lo reparti tur asunto? Y cu consecuentemente por fin placa lo bin disponibel atrobe pa enseñansa, siguridad, asunto social, etc. Di e manera aki e perspectivanan pa mucha y conciudadano sin mas lo bira mas positivo. Sin embargo, e pregunta final ta, cuanto hende al fin y al cabo lo por tuma e decishon aki a base di nan sentido di responsabilidad.