Na december 1942 Reina Wilhelmina a compromete su mes, como hefe di e gobierno den exilo, pa despues di segunda guera mundial traha na un forma nobo di e relashonnan den Reino. El a haci esey durante un discurso famoso na radio.  Tur miembro di Reino, esta Hulanda, Indonesia, Surnam y Antia Hulandes lo ´defende cada un riba su mes su asuntonan interno, na un manera autonomo rib apropio forsa pero cu e boluntad pa yuda otro´.

Despues di un periodo colonial largo, Antia Hulandes a pone e prome paso pa autonomia politico cu Constitushon di 1948. E Areglo Interim di 28 di september 1950 tawata un segundo paso grandi. Legislashon y gobernashon a bira responsabilidad di Antia Hulandes mes. Un di e prome leynan cu a publica tawata e areglo di pais di Antia Hulandes (ERNA) na 1951. Esaki a duna e islanan autonomia pa nan propio asunto gubernamental.

Anke Hulanda a considera e seis islanan como un unidad irompible, ya caba for di añanan ´30 tawatin conflico, specialmente entre Aruba y Corsow. Na 1932 e insatisfacshon na Aruba a conduci na un petishon pa Reina, cu e pregunta pa mas decentralisashon. Durante e Conferencia di Mesa Rondo na 1948, specialmente e AVP´ista J. H. A. Eman a boga pa Aruba haya e autoridad ´pa separa inmediatamente y completamente for di Antia Hulandes, tanto politicamente, financieramente, fiscalmente, economicamente y administrativamente y pa forma parti di Reino como un entidad autonomo y igual.

E insatisfacshon na Aruba a aumenta cu e repartishon di asiento den Staten pa medio di e Areglo Interim di 1950. Durante gobernashon di AVP a entrega e posishon igual cu tawatin den e repartishon di asiento cu Corsow (8-8) pa uno hopi desbentahoso (12-8). E conflictonan, tanto na Aruba como entre Aruba y Corsow a sali mas y mas for di man. Al fin y al cabo tawata Betico Croes di MEP cu, despues di un lucha largo for di fin di añanan ´60, a logra realisa e status autonomo pa Aruba tan anhela pa prome di januari 1986. Cu excepshon di un cantidad chikito di tarea, Aruba a bira hefe di su propio cas.

Pa Aruba, e status nobo aki a resulata hopi lihe di ta un bendishon. A vence e dificultadnan grandi na principio di Status Aparte cu hopi brio. Tawatin un admirashon general pa e forma energetico cu Gobierno di AVP a combati e problemanan. Den poco tempo a transforma e desempleo grandi den un necesidad grandi pa personal. Tanto e politiconan como comunidad tawata felis. Cu razón tur tawata orguyoso cu resultado di autonomia.

Durante e añanan despues a proteha autonomía bou tur circumstancia. Politico di tur dos partidos a bira loco ora tawatin e minimo impreshon cu Hulanda, di un manera of otro, kier a kita un tiki di e autonomia. Esey sa tuma luga ora Hulanda tawata precupa cu proceder husticial den asunto di droga of  labamento di placa na Aruba, den caso di maneho financiero menos responsabel, cu calidad di gobernashon, etc. E politiconan rabia sa acudi na tur medio pa pone cara di Hulanda internacionalmente na berguensa como recolonizador. Mas y mas autonomia a bira  un asunto di politico, mientras pueblo a maha menos cu e cacofonia.

Mientrastanto e pregunta ta, pa ken e autonomia di Aruba tin bentaha y si awendia no ta trata di un situashon diferente. País fuerte manera Alemania, Francia, Hulanda y otronan a entrega nan autonomía parcialmente y voluntariamente pa ricibi bentaha mas grandi pa medio di coperashon. E coperashon aki, a base di palabrashon y regla cu ta conta pa tur, tin como meta principal e interes di e ciudadanonan. Por ehempel, e palabrashonnan tocante calidad di presupuesto mester evita mastanto posible problema financiero di e miembronan. Asina mes sa faya de bes en cuando.

E diferente gobiernonan di Aruba semper a opone nan mes ferozmente contra un coperashon asina. A considera coperashon como control y asta intervenshon. E actitud espasmódico aki sin mas ta duna e impreshon cu ´autonomia´a bira un instrumento importante pa politico a todo costo evita control riba nan maneho. Asina ta obstaculisa e transparencia, cu ya caba ta faya riba nivel local, tambe riba nivel di Reino.

Naturalmente e autonomia actual tin bentaha importante pa política partidista tradicional.  Claro cu interes di pais Aruba den hopi caso no ta hunga ningun papel predominante. Pa pueblo esaki ta un situashon peligroso. Ya caba a resulta suficientemente cu politico ta pone ´nan autonomia´ den practica na un manera completamente arbitrario cu resultado desastroso. Aparentemente e autonomia actual, cu nos antepasadonan a lucha asina duro p´e, ta un luho cu nan no por carga. Pesey a bira importante pa duna un contenido nobo na ´autonomia´. Mas posponemente por resulta den mas sorpresa desagradabel, tanto pa pueblo di Aruba como pa nos partner grandi, Hulanda.