Tempo a cambia. Pa di prome biaha den historia di Aruba, bon gobernashon ta haya un luga prominene den e programa di gobernashon, riba dje di un coalishon. Esey ta bon noticia. Naturalmente tin e scepticonan cu ta mustra cu papel tin pasenshi y ta acepta tur cos. Pero ami sÍ tin speransa. Awor cu a describi’e asina cla den programa di gobernashon, aki aya asta cu un planificashon den tempo, comunidad tin un instrumento concreto pa ranca gobierno na su orea si e no tene su mes na su intenshonnan. Pasobra esey ta unico solushon pa Aruba: no ta tanto e partidonan ta forma e alternative principal pa un rumbo nobo, sino ciudadano individual, organisahon civil y instituto independiente cu ta sali for di nan escondite y ta sali na vanguardia di comunidad di cual nan ta forma parti y ta tene e partidonan na nan promesanan.

Cualnan ta e intenshonnan principal di gobernashon? Na prome luga un investigashon di e situashon (financiero) real. Como cu transparencia no tawata nada di gaba durante e ultimo gobernashon, un inventarisashon real ta inevitabel. Con nos situashon financiero ta di berdad? Awor cu dentro di poco mester cuminsa paga e proyectonan di PPP, e pregunta ta ki impacto nan lo tin riba e presupuesto cu ya caba ta hopi vulnerabel, e totalidad di debe y pues e interes cu mester paga. A base di esey, cualnan ta nos opshonnan y…nos lo logra realisa concretamente algo di e plannan bunita cu ta para den e acuerdo di gobernashon?

Pero esey ta leu di ta lo unico. E nombrashon (politico) di (mucho hopi) personal (incapacita) den departamento di gobierno y e negligencia di e administrashon financiero a obstaculisa desaroyo necesario. No solamente mester traha duro awor den departamento na un cambio di mentalidad, sino tambe na un organisashon na unda producshon di relato na fin di cada cuartal ta bira normal y na unda ta entrega cuenta anual dentro di maximo 1 luna despues cu e aña a termina.

Ta di spera cu por fin lo ehecuta e analisis di tarea nucleo (kerntakenanalyse) cu a entrega e gobierno di MEP mas cu 10 aña pasa y cu di biaha a desaparece den un lachi hundu. Asina gobierno por duna contenido na su intenshon pa baha gasto di personal substancialmente y pa aumenta e eficiencia y efectividad di e aparato gubernamental. E depolitisashon di e maneho di personal tambe lo hiba na un mehorashon di calidad di e aparato gubernamental y na un reducshon grandi di e gastonan. Den combinashon cu introducshon di HBRA (Herziening Bezoldingingsregeling Ambtenaren) cu mester a tuma luga mas di 25 aña pasa caba, esaki por resulata na economisashon concreto y considerabel y por elimina e existencia di situashon absurdo den nos sistema salarial actual.

E partidonan tambe tin como intenshon pa percura pa e instancianan di conseho y control haya suficiente medio y pa trata nan ‘cu respet’. Si e ultimo aki ta nifica cu e organonan aki ta haya un posishon completamente independiente (p.e. pa cu nombrashon di nan personal) y cu no solamente lo lesa nan raport sino cu nan lo forma e base pa tratamento di presupuesto y pa evaluashon serio di maneho cu a hiba, esey lo nifica un paso grandi pa dilanti cu hopi consecuencia positivo.

Introducshon di e Ley Financiamento di Partido Politico, un Camber di Presupuesto y un Camber di Integridad dentro di 1 aña, den caso cu di berdad lo cumpli y cu lo forma nan cu hende cu no ta politicamente liga, no solamente lo resulta den confiansa na Aruba mes, pero tambe cerca e partnernan di Reino. Mescos ta conta pa e otro leynan (manera esun tocante screening di minister, no solamente prome, pero hustamente tambe despues!) cu tin e intenshon pa mehora integridad di gobernashon. Di e manera aki e partidonan envolvi no ta limita nan mas na reconoce e tantisimo fayonan, pero aparentemente nan tin e proposito serio pa elimina y mehora nan riba termino corto.

Na mesun manera e intenshon pa por fin renoba e Ley di Comptabilidad (despues di decada cu ta ‘traha’ riba dje) y e atenshon special pa ehecushon corecto di e reglanan di destaho (cu semper a

hiba na abuso), ta mehorashon importante cu lo aumenta e integridad di gobernashon considerablemente.

Tur e iniciativanan aki y mas riba tereno di bon gobernashon cu e partidonan envolvi a pone como enfoke di nan maneho, ta duna speransa cu nan ta serio. Pero ta depende pa gran parti di e ‘guia’ necesario di comunidad si di berdad nan lo logra nan metanan.